Dlaczego warto grać z dziećmi w gry planszowe? Ten tekst przeczytasz w 5 minut

Gra planszowa to nie tylko kolejna zabawka, która zajmuje czas naszym pociechom. Jest to zabawka wyjątkowa, bo przynosząca dziecku szczególnie wiele korzyści. W dzisiejszym tekście chcę przedstawić argumenty odpowiadające na tytułowe pytanie: dlaczego warto grać z dziećmi w gry planszowe? I to nie tylko w domu, ale również w przedszkolnej sali. Jest to artykuł skierowany zarówno do rodziców małych dzieci (w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym), jak i do nauczycieli, zwłaszcza przedszkoli i nauczania początkowego. Zapraszam!

Aby się uczyć, trzeba działać!

„Powiedz mi, a zapomnę, pokaż mi, a zapamiętam, pozwól mi zrobić, a zrozumiem.”   Konfucjusz

Nauczyciele dobrze wiedzą, a i rodzice na pewno doskonale zdają sobie sprawę, że podstawą uczenia się nowych rzeczy, zwłaszcza przez małe dzieci, jest działanie. Dziecko uczy się wtedy, kiedy podejmuje jakąś aktywność. Stąd każdy nauczyciel na studiach poznaje tzw. metody aktywizujące, czyli takie metody nauczania dzieci, aby to ich aktywność była na pierwszym miejscu, a nie nauczyciela. To dzieci mają działać, tworzyć, doświadczać, smakować, eksperymentować. Był taki XX-wieczny psycholog, Jean Piaget, który zrewolucjonizował nasze postrzeganie dziecięcego umysłu. On to twierdził, że dziecko ma działać w swoim otoczeniu, obserwować skutki tych działań i próbować je opisać. Wiedza według niego jest efektem własnych poszukiwań dziecka, wynikiem jego aktywności. Kolejny „ojciec współczesnej pedagogiki”, Lew Wygotski, twierdził, że zadaniem nauczyciela jest stawiać dziecku wyzwania, a więc zachęcać go do działania. Dziecko zdobywa wiedzę w sposób doświadczalny. Nauczyciel jest przewodnikiem, który wskazuje drogę, ale to dziecko poprzez działanie, poszukuje rozwiązania. Przywołując tych naukowców, chcę podkreślić, że pozwalanie dziecku na aktywność jest naprawdę ważne i kluczowe dla jego rozwoju. A teraz, co mają do tego gry planszowe?

Dziecko graczem

Gry planszowe są doskonałą formą aktywizacji dzieci. Kluczem jest to, że dziecko zostaje graczem, a więc osobą działającą. Podejmuje ono czynności, korzysta z posiadanej wiedzy i umiejętności, a także je pogłębia i rozwija. Działanie, podejmowanie decyzji, doświadczanie – to klucz do rozwoju! Chcąc nauczyć dzieci, jak ważne jest zdrowe odżywanie, nie będziemy im pokazywać zdjęć warzyw i owoców, ale przyniesiemy je, pozwolimy je dzieciom dotknąć, powąchać, spróbować, a nawet wspólnie przyrządzimy sałatkę owocową. Wiedza jest wtedy przyswajana wielozmysłowo, co daje dużo lepsze efekty. Nie zawsze jednak mamy możliwość doświadczać czegoś tak namacalnie. Jest masa tematów, które dla dzieci są dość abstrakcyjne. Opowiadając im np. o dinozaurach, nie jesteśmy w stanie przynieść dziecku żywego okazu. Samo oglądanie zdjęć niekoniecznie będzie na tyle intrygujące, aby wciągnąć kilkulatka. Musimy zapewnić mu jakieś przeżycie. Podobnie jest z umiejętnościami matematycznymi – nie bez powodu dziecko uczy się liczyć najpierw na konkretach, a dopiero na dalszym etapie rozwoju, zaczyna wykonywać działania „w głowie”. Właśnie na takie problemy odpowiedzią mogą być gry planszowe. Gra przekazuje pewną porcję wiedzy, a ponadto angażuje emocjonalnie, wymaga działania i stanowi dla dziecka wyzwanie. Dzięki temu dziecko może poszerzać swoje wiadomości wielozmysłowo, doświadczalnie, nawet w pozornie najbardziej „teoretycznych” tematach.

Czym jest edukacja zintegrowana?

Pamiętacie, kiedy chodziliście jeszcze do szkoły? Każdego dnia mieliście szereg przedmiotów: język polski, matematykę, geografię, biologię, fizykę… Na każdym z nich były zupełnie inne, pozornie niepowiązane ze sobą treści. Jako dorośli ludzie raczej zdajemy sobie sprawę, że wszystkie te dziedziny wzajemnie na siebie wpływają. Stąd też we współczesnej nauce dąży się do większego integrowania przedmiotów. Myślę, że jak na razie najbardziej jest to widoczne w edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej. Zwłaszcza w przedszkolu nie mamy raczej takiej sytuacji, że np. rano uczymy się mówić, a popołudniu ćwiczymy matematykę. Dziś będzie o przyrodzie, a jutro zajęcia plastyczne. Nie! W ramach jakiegoś jednego, przewodniego tematu rozwijamy bardzo różne aktywności. Nieraz dla nauczycieli bywa to dość sporym wyzwaniem, jak w ramach krótkich zajęć, zawrzeć kilka rzeczy. I to jest kolejny powód, dla którego uważam, że gry planszowe są doskonałą pomocą dydaktyczną! Gra o tematyce przyrodniczej może posługiwać się mechaniką wymagającą myślenia matematycznego, bądź też bajka lub legenda może być tematem gry, w której ćwiczymy pamięć i spostrzegawczość. Gra planszowa to pozornie jedna aktywność, która jednak potrafi stymulować różne obszary rozwoju.

Jakie kompetencje rozwijają gry planszowe?

Gry planszowe cechuje ogromna różnorodność, zarówno w tematyce, jak i mechanikach. Możemy znaleźć gry, które kształtują przede wszystkim kompetencje językowe, wzbogacają słownictwo i rozwijają mowę, a przy tym stymulują wyobraźnię. Najwięcej gier z pewnością znajdziemy w obszarze kompetencji matematycznych – jedne będą pomagały w nauce liczenia, inne w kształtowaniu wyobraźni geometrycznej. Będą gry czerpiące z literatury bądź też ze świata przyrody. Jest cała masa gier, w których liczy się refleks i spostrzegawczość albo zręczność. Obecnie mamy tak wielki wybór na rynku, że możemy dobierać gry pod kątem obszaru, jaki chcemy rozwijać i udoskonalać u naszych dzieci. Kiedy jeszcze pracowałam w sklepie z planszówkami, bardzo często rodzice dzieci prosili mnie, abym poleciła im jakąś grę, która byłaby edukacyjna. Zawsze wtedy odpowiadałam, że każda gra planszowa z definicji jest edukacyjna. Poza tym, że każda ma jakąś swoją specyfikę, to niemal wszystkie bez wyjątku wpływają pozytywnie na rozwój naszych pociech w co najmniej kilku obszarach. Spróbuję wymienić przynajmniej te najważniejsze:

• Umiejętności społeczne – gry planszowe pomagają kształtować wiele właściwych postaw i zachowań, niezbędnych w budowaniu relacji międzyludzkich. Gry kooperacyjne uczą współpracy, współdziałania w grupie, umiejętności szanowania decyzji innych i wspólnego dążenia do celu. Z kolei gry oparte na rywalizacji pomagają nauczyć się zdrowego współzawodnictwa, a przede wszystkim wygrywania bez pychy i przegrywania bez żalu, w tym także umiejętności radzenia sobie z porażką. Ponadto, korzystając z gier planszowych, wypracowujemy takie postawy, jak przestrzeganie ustalonych zasad i reguł, a co za tym idzie, także uczciwość w działaniu – tzw. granie fair play.

• Poznanie siebie – dzieci, grając w gry planszowe, odkrywają swoje mocne i słabe strony. Stają się bardziej świadome swoich możliwości i ograniczeń. Wdrażają się do samokontroli i samooceny. Ponadto, w trakcie gry towarzyszą im różne emocje i napięcia, związane chociażby z rywalizacją. Przeżywanie stresu w bezpiecznych warunkach pozwala dzieciom oswajać się z nim i kształtuje umiejętność radzenia sobie w sytuacjach stresowych.

• Spostrzegawczość i koncentracja – dzieci w trakcie gry muszą być skupione, często na kilku rzeczach jednocześnie. Uczą się cierpliwości, wytrwałości w drodze do celu, pokonywania trudności i opanowania.

• Myślenie twórcze i logiczne – dzięki grom dzieci kształtują myślenie logiczne, bardzo potrzebne w wielu dziedzinach życia. Poza tym wiele gier rozwija kreatywność i twórcze myślenie. Poszukiwanie drogi do zwycięstwa kształtuje w dzieciach odwagę, spryt i zaradność.

• Nauka poprzez zabawę – gry planszowe pozwalają przyswajać wiadomości z różnych dziedzin edukacji. A co najważniejsze, dzieci nawet nie zauważają, że właśnie uczą się czegoś nowego. W toku zabawy nauka staje się czymś naturalnym.

Gra planszowa to zawsze dobry pomysł!

Mam nadzieję, że udało mi się wyczerpująco odpowiedzieć na tytułowe pytanie: dlaczego warto grać z dziećmi w gry planszowe? Wielu rodziców często zastanawia się nad wyborem prezentu dla własnych dzieci lub kogoś z rodziny. Dzieciaki zwykle mają taką masę zabawek, że aż ciężko znaleźć coś, co ich zainteresuje. Dlatego właśnie podpowiadam: gra planszowa będzie zawsze dobrym pomysłem. Tym bardziej, że jeszcze nie spotkałam dziecka, które nie lubiłoby planszówek. Na co dzień pracuję w przedszkolu i gry goszczą u nas bardzo często! To moje ulubione pomoce dydaktyczne. Na koniec zapraszam Was również na facebookową stronę Planszówkowa Edukacja. Tutaj znajdziecie sporo pomysłów na wykorzystanie gier w domu i w przedszkolu lub szkole, polecane gry ze szczególnym uwzględnieniem obszarów rozwoju dzieci i gotowe scenariusze zajęć z planszówkami.